Kosteneffectief

Kosteneffectief is een aanduiding voor een oplossing, project of beleid waarvan de baten opwegen tegen de kosten, zodat de verhouding tussen kosten en gewenste effecten gunstig is. Een kosteneffectieve oplossing levert daarmee de gewenste uitkomsten op tegen een zo laag mogelijke prijs per eenheid voordeel en biedt daarmee de beste waarde voor geld. Het begrip is contextafhankelijk en afhankelijk van de betrokken partijen en criteria.

De beoordeling van kosteneffectiviteit gebeurt vaak met methoden als kosten-batenanalyse (KBA) en kosten-effectiviteitsanalyse (KEA). Daarnaast spelen levenscycluskosten en financiële indicatoren zoals netto contante waarde, rendement op investering en terugverdientijd een rol. Bij de evaluatie worden directe kosten en baten meegenomen, evenals indirecte effecten en externe factoren zoals milieu en maatschappelijke impact.

Kosteneffectiviteit wordt veel toegepast in bedrijfsbeslissingen, in de publieke sector en bij overheidsbeleid, in gezondheidszorg, energie en inkoop. Voorbeelden zijn energiezuinige apparatuur die lagere energiekosten oplevert, of een preventief gezondheidsprogramma dat minder ziekteverzuim veroorzaakt dan de uitgaven aan behandeling achteraf.

Een beperking is dat kosteneffectiviteit niet automatisch leidt tot betere kwaliteit of duurzaamheid op lange termijn. Veronderstellingen in de analyses, tijdshorizon en discounting beïnvloeden uitkomsten. Daarnaast kan een focus op kostenbesparing nadelig uitpakken voor kwaliteit, betrouwbaarheid of maatschappelijke waarden. Het begrip moet daarom altijd samen met andere criteria worden gebruikt.

Kosteneffectiviteit staat dicht bij het begrip 'value for money' en kan in contrast staan met louter kostenreductie of kostenleiderschap. Het vereist afwegingen tussen meerdere doelen, risico’s en onzekerheden.