Kleuring

Kleuring is het proces waarbij kleurstoffen op een materiaal worden aangebracht om contrast te creëren en structuren zichtbaar te maken bij microscopisch onderzoek. In de biologie en geneeskunde gaat het vooral om weefsels en cellen; daarnaast wordt kleuring toegepast in materialenwetenschap, textiel en kunst.

Er bestaan verschillende typen kleuring: eenvoudige kleuring met één kleurstof, differentiële kleuring die delen van het monster apart zichtbaar maakt, en speciale of diagnostische kleuringen die specifieke componenten aanduiden. Veelvoorkomende methoden in de histologie zijn hematoxyline-eosin (H&E), Gram-kleuring, Ziehl-Neelsen voor zure bacillen en PAS voor koolhydraten. Fluorescente kleuring en immunohistochemie gebruiken fluorochromen of antilichamen die aan kleurstoffen zijn gekoppeld.

De werking berust op chemische affiniteit tussen kleurstoffen en celonderdelen. Basische kleurstoffen binden vaak aan nucleïnezuren en basische structuren, terwijl zure kleurstoffen aan eiwitten tinten. Een bekend voorbeeld is bij H&E: basische kleuren kleuren nuclei blauw en cytoplasma roze. Bij Gram-kleuring blijven kristalviolet bij Gram-positieve bacteriën; Gram-negatieven verliezen de kleur en nemen daarna safranine op.

Voorbereiding omvat meestal fixatie, dehydratie en inbedden in paraffine, gevolgd door snijden, deparaffinisatie en de kleuring zelf. Na het kleuren wordt doorgaans het preparaat onder de microscoop bekeken. Kwaliteitscontrole en artefacten spelen een rol: verkeerde fixatie of over- of onderkleur kan de interpretatie bemoeilijken.

Kleuring is fundamenteel voor diagnostiek en onderzoekswerk; de keuze hangt af van het monster en de onderzoeksvraag, met aandacht voor veiligheid en milieunormen.