Incompatibiliteit

Incompatibiliteit is het onverenigbaar zijn of niet tegelijk kunnen bestaan, functioneren of samenwerken van twee zaken, omstandigheden of eigenschappen. Het begrip wordt in diverse vakgebieden gebruikt en duidt op een conflict of het niet samengaan van onderdelen volgens bepaalde normen of wetten. De term stamt uit het Latijn, incompatibilis, met het achtervoegsel -iteit dat er een zelfstandig begrip van maakt.

In de wiskundige logica verwijst incompatibiliteit naar proposities die elkaar uitsluiten. Een theorie waarin afleidingen elkaar tegenspreken is inconsistent en vergt herziening, aparte aannames of restraining omstandigheden om weer coherent te worden.

In de biologie en geneeskunde kan incompatibiliteit slaan op onverenigbaarheid tussen organismen, moleculen of medicijnen. Voorbeelden zijn cytoplasmatische of genetische incompatibiliteit tussen soorten of zeldzame interacties tussen geneesmiddelen die veiligheid of effectiviteit kunnen verminderen.

In chemie en materiaaltechnologie duidt incompatibiliteit op chemische of fysische onverenigbaarheid tussen stoffen. Stoffen kunnen reageren, degradatie veroorzaken of prestatieproblemen krijgen in opslag, verwerking of toepassingen van lijmen, coatings en composieten.

In politiek, bestuur en recht gaat incompatibiliteit vaak over conflicten van belang. Incompatibiliteitsregels voorkomen dat personen met bepaalde functies ook andere functies of economische banden uitoefenen die de onafhankelijkheid of besluitvorming kunnen aantasten. Voorbeelden zijn regels voor volksvertegenwoordigers of ambtenaren tegen nevenfuncties.

Beheer van incompatibiliteit gebeurt met duidelijke regels, screening en toezicht, en een beleid tegen conflicterende belangen. Organisaties gebruiken bijvoorbeeld conflict-of-interestregels, openbaarheid van functies en periodieke evaluaties om risico’s te beperken.