Hoofdfiguur

Hoofdfiguur is de belangrijkste figuur in een verhaal, film, toneelstuk of andere verhalende media. Deze figuur dient doorgaans als focus van de plot en is het gezicht waarmee lezers of toeschouwers zich identificeren. De hoofdfiguur heeft meestal een eigen doel, motivaties en een karakterontwikkelingsboog.

In het Nederlands worden hoofdfiguur, hoofdpersoon en protagonist vaak door elkaar gebruikt. Subtiele verschillen bestaan: hoofdfiguur verwijst naar de centrale figuur, terwijl hoofdpersoon meer nadruk legt op de persoonlijke aanwezigheid in het verhaal; protagonist is de actor die de belangrijkste strijd voert. In sommige werken kunnen meerdere hoofdfiguren optreden, vooral bij ensembles of verhalen met meerdere verhaallijnen.

Rol en functies van de hoofdfiguur zijn onder meer het sturen van de voortgang van het verhaal, het maken van keuzes en het ondergaan van de gevolgen daarvan. Het vertelperspectief kan bij de hoofdfiguur liggen (als verteller of als focaliserende personage) of extern zijn met beperkte toegang tot gedachten. Een hoofdfiguur kan een held zijn, maar ook een antiheld of een complex, ambigu getekende figuur.

Kenmerken en karakterisering van de hoofdfiguur omvatten motivaties, zwakheden, relaties en obstakels die leiden tot een karakterontwikkelingsboog. Auteurs gebruiken dialoog, gebeurtenissen en interne overwegingen om de figuur vorm te geven. Het doel is vaak om thema's en de uitkomst van de plot te verkennen door de beleving van de hoofdfiguur.

Varianten: in ensemble-verhalen kunnen meerdere hoofdfiguren co-hoofdfiguren zijn, elk met een eigen verhaalboog. Een antiheld kan de hoofdfiguur zijn zonder traditionele heldhaftigheid. In literatuur en media kan de hoofdfiguur ook evolueren of van positie veranderen naarmate het verhaal vordert.