Handhavingsautoriteiten

Handhavingsautoriteiten zijn overheidsinstellingen die belast zijn met toezicht op naleving van wetten, regelgeving en vergunningen. Ze dragen bij aan veiligheid, volksgezondheid, milieubescherming en een eerlijk economisch verkeer door toezicht, handhaving en sanctionering uit te oefenen.

Zij opereren op nationaal, regionaal en lokaal niveau en krijgen bevoegdheden via wetten zoals de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en sectorale regelgeving. Hun instrumenten omvatten inspecties, het opleggen van bestuurlijke sancties, last onder dwangsom, boetes en het sluiten of stilleggen van activiteiten. In dringende gevallen kunnen zij onmiddellijke maatregelen nemen om risico’s af te wenden.

Handhavingsautoriteiten werken vaak samen met andere overheden en ketenpartners en passen risicogerichte toezichtmethoden toe om prioriteit te geven aan knelpunten en recidive te voorkomen. Ze hebben ook bevoegdheden om gegevens te verzamelen, toezicht uit te voeren en naleving te handhaven.

Voorbeelden van handhavingsautoriteiten in Nederland zijn: Inspectie SZW (arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden), Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Belastingdienst Douane, en gemeentelijke en regionale omgevingsdiensten die lokale regels handhaven. BOA’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) geven handhavers bij de lokale overheid extra bevoegdheden.

Beslissingen van handhavingsautoriteiten kunnen doorgaans worden aangevochten via bezwaar en beroep bij de rechter, zodat burgers en bedrijven hun rechten kunnen laten gelden. Deze autoriteiten vormen samen een cruciale schakel in het toezicht op naleving van regelgeving.