Gesteinsfragmenten

Gesteinsfragmenten, ook wel klasten genoemd, zijn losse stukken gesteente die voorkomen in een groter gesteente of in sedimentaire afzettingen en bodems. Ze bestaan uit delen van eerder bestaand gesteente en vormen samen met een matrix een gesteentelaag of bodem. Gesteinsfragmenten zijn van belang voor de interpretatie van sedimentaire omgevingen, transportprocessen en deposities.

In sedimentaire gesteenten worden de fragmenten gekenmerkt naar hun morfologie en lithologie. Een belangrijke tweedeling is die tussen breccie en conglomeraat: breccie bevat angulare (on afgeronde) fragmenten en laat meestal beperkt transport zien, terwijl conglomeraat uit afgeronde fragmenten bestaat die duiden op langere transportafstand. De grootte van de fragmenten varieert van millimeters tot meters. Naast klasten in het gesteente kunnen ook bodemlagen gesteinsfragmenten bevatten, wat invloed heeft op de structuur en mechanische eigenschappen van de bodem.

Oorzaken en vorming: klasten ontstaan door verwering en erosie van ouder gesteente, waarna ze worden getransporteerd door water, ijs of wind en uiteindelijk worden afgezet en lithificeren tot gesteente. In bodems kunnen gesteinsfragmenten de porositeit, waterretentie en sterkte beïnvloeden, afhankelijk van grootte, vorm en distributie.

Analyseren en toepassen: veldwaarnemingen, maatvoering van klastypes en -groottes, en petrographische analyses helpen bij determineren van herkomst en transportweg. In de geotechniek en bouwkunde spelen gesteinsfragmenten een rol bij bodem- en bouwmaterialen evaluaties, omdat ze de sterkte, stabiliteit en drainage beïnvloeden. Voorraadonderzoek en exploratie maken eveneens gebruik van informatie over klasten.

Zie ook: klast, breccie, conglomeraat, sedimentologie, lithologie.