Geneesmiddeleninteracties

Geneesmiddeleninteracties zijn veranderingen in de werking of veiligheid van een geneesmiddel die ontstaan wanneer twee of meer medicijnen gelijktijdig worden gebruikt, of wanneer medicijnen reageren met voeding of supplementen. Interacties kunnen farmacokinetisch zijn, waarbij de bloedconcentratie verandert, of farmacodynamisch, waarbij de effecten elkaar versterken of tegenwerken. Ook voedings- en supplementinteracties vallen hieronder.

Farmacokinetische interacties ontstaan bijvoorbeeld door veranderingen in absorptie (binding met ionen zoals calcium), distributie, metabolisatie (inductie of inhibitie van enzymen zoals het cytochroom P450-systeem) of excretie. Farmacodynamische interacties treden op wanneer middelen gecombineerde effecten geven die groter of kleiner zijn dan verwacht, zonder dat de bloedspiegels veranderen. Voorbeelden zijn interacties die bloeddruk, hartslag, of sedatie beïnvloeden of die het risico op verschillende bijwerkingen verhogen.

Het risico op interacties is groter bij polyfarmacie, oudere patiënten, lever- of nierinsufficiëntie en bij genetische variaties die stofwisseling beïnvloeden. Voedingsmiddelen en supplementen spelen ook een rol: grapefruit-sap remt CYP3A4 en kan de bloedspiegels van meerdere middelen verhogen, terwijl kruiden zoals Sint-Janskruid enzyminductie veroorzaken en de werking van andere geneesmiddelen kunnen verminderen.

Enkele belangrijke voorbeelden van klinisch relevante combinaties zijn: warfarine met bepaalde antibiotica die het bloedingsrisico verhogen; digoxine met kaliumsparende diuretica die het risico op toxiciteit vergroten; statines zoals simvastatine met macrolide-antibiotica (bijv. clarithromycine) die kunnen leiden tot myopathie; theofylline met ciprofloxacin die de theophylline-spiegels verhogen; en NSAID’s in combinatie met anticoagulantia die het bloedingsrisico verhogen. Voedingsinteracties zoals grapefruit-sap met statines of calciumantagonisten kunnen de blootstelling vergroten.

Identificatie gebeurt via medicatieoverzicht, patiëntgesprekken en betrouwbare interactiedatabases. Beheer omvat het vermijden van contra-indicaties, dosisaanpassingen, substitutie van geneesmiddelen, aanpassing van innamemomenten, en monitoring van klinische effecten en laboratoriumwaarden.

Een zorgvuldige beoordeling van medicijngebruik door artsen en apothekers, inclusief OTC-producten en supplementen, is essentieel om risico’s te beperken en de veiligheid en effectiviteit van behandeling te waarborgen.