Epitheelregeneratie

Epitheelregeneratie is het proces waardoor beschadigd epitheel wordt vervangen en de integriteit en barrièrefunctie van epitheliale weefsels wordt hersteld. Het omvat verwijdering van beschadigde cellen, re-epithelialisatie en differentiatie zodat het epitheel zijn normale structuur en functie terugkrijgt.

Op cellulair niveau geschiedt regeneratie doorgaans via stam- of progenitorcellen in de basale laag van het epitheel. Deze cellen prolifereren en migreren naar de wondranden om het beschadigde gebied te vullen. Vervolgens differentiëren ze tot de juiste celtypen en herstellen de opbouw van de laagvolgorde. De basement membrane en onderliggende stroma vormen richting en signaalomgeving voor migratie en groei. Groeifactoren zoals EGF, TGF-α, FGF en HGF, samen met cytokines en matrix-remodellerende enzymen, bevorderen proliferatie, migratie en differentiatie.

Regeneratie verschilt per weefsel. De huidepitheel (epidermis) en orale mucosa kunnen snel re-epithelialiseren na een oppervlakkige wond, terwijl het darm-epitheel en het corneale epitheel een andere turnover en organisatie kennen. Snelheid en volledigheid van regeneratie hangen af van factoren zoals leeftijd, voeding, systemische ziekten (bijvoorbeeld diabetes), lokale ontsteking en blootstelling aan roken of infecties.

Klinisch gezien is epitheelregeneratie cruciaal voor het herstel van barrières en het voorkomen van wondinfecties. Wanneer regeneratie verstoord raakt, kan littekenvorming of chronische wonden optreden. Beïnvloedende factoren zijn onder meer vasculair herstel, wondomgeving en de aanwezigheid van ziekte of medicatie.

Onderzoek naar epitheelregeneratie omvat organoïden, stamceltransplantaties en gerichte groeifactoren als behandelingen voor wonden en oog-, huid- en darmpathologieën. In de kliniek worden hulpmiddelen en behandelingen ontwikkeld om de snelheid en kwaliteit van re-epithelialisatie te verbeteren.