Dysesthesie

Dysesthesie, or dysesthesia, is een abnormal gevoel dat als onaangenaam of oncomfortabel wordt ervaren. Het is een subjectieve symptoom van zenuw- of centrale zenuwstelsel-dysfunctie en kan worden opgevat als branderig, prikkelend, elektrisch schoksgewijs, jeukend of een combinatie van sensaties. Dysesthesieën kunnen spontaan voorkomen of uitgelokt worden door aanraking, temperatuurveranderingen of beweging en beïnvloeden vaak een bepaald gebied dat door zenuwen wordt verzorgd.

Dysesthesie ontstaat door schade of disfunctie van perifere zenuwen, zenuwwortels of centrale somatosensorische paden. Veelvoorkomende oorzaken zijn perifere neuropathie (bijvoorbeeld door diabetes, alcoholgebruik, vitaminetekorten), zenuwcompressie of -letsel (carpaal tunnel, radiculopathie), postherpetische neuralgie na gordelroos, traumatisch zenuwletsel, ruggenmergletsel en demyeliniserende ziekten zoals multiple sclerose. Medicatie-gerelateerde neuropathieën, kankergerelateerde neuropathieën en infecties kunnen ook bijdragen. In sommige gevallen speelt centrale sensitisatie een rol, waarbij het zenuwstelsel sensorische signalen versterkt.

Diagnose is gebaseerd op voorgeschiedenis en neurologisch onderzoek; tests zoals zenuwgeleidingsonderzoek of kwantitatieve sensorische tests kunnen het onderzoek ondersteunen en helpen andere aandoeningen uit te sluiten. Beeldvorming of laboratoriumtesten kunnen worden ingezet om een onderliggende oorzaak op te sporen.

Behandeling richt zich op het behandelen van de onderliggende aandoening en het verlichten van de symptomen. Medicamenteuze opties omvatten anticonvulsiva (bijv. gabapentine, pregabaline), antidepressiva (tricyclische middelen of SNRIs) en topische middelen zoals lidocaïnepleisters of capsaïcine. Opioïden worden alleen in zorgvuldig geselecteerde gevallen overwogen. Fysiotherapie en ergotherapie kunnen helpen bij functioneren, en cognitieve-gedragsmatige strategieën kunnen helpen bij het omgaan met de klachten. In sommige situaties worden nerve blocks of neuromodulatie verkend.

De prognose varieert en hangt af van de onderliggende oorzaak en de respons op behandeling; bij sommige patiënten blijven de klachten beheersbaar, bij anderen blijven ze persisteren.