Coalitiepolitiek

Coalitiepolitiek is het bestuur en de besluitvorming in een parlementair systeem dat berust op samenwerking tussen twee of meer partijen die samen een meerderheid in het parlement vormen of proberen te vormen. Het ontstaat meestal wanneer geen enkele partij een absolute meerderheid heeft, waardoor partijen gedwongen zijn elkaar te vinden op onderwerpen die voor alle partijen acceptabel zijn.

Na verkiezingen onderhandelen de beoogde coalitiepartners over een regeerakkoord. Dit coalitieakkoord beschrijft beleidsprioriteiten, hervormingen en de verdeling van ministeriële portefeuilles. Partijen stemmen vervolgens af op beleidslijnen en begrotingen en dragen gezamenlijk verantwoordelijkheid voor het regeringsbeleid. De samenstelling van de coalitie en de portefeuilleverdeling bepalen vaak de politieke dynamiek en de prioriteit van sommige onderwerpen.

Er bestaan meerderheidscoalities en minderheidscoalities. Een meerderheidscoalitie heeft samen een parlementaire meerderheid; een minderheidscoalitie bestuurt met steun van andere partijen of via gedoogafspraken. In beide gevallen vereist coalitiepolitiek compromissen, duidelijke afspraken en regelmatig overleg tussen partners. Een coalitieakkoord kan als bindend instrument dienen, maar de realisatie van het beleid blijft afhankelijk van politieke verhoudingen en externe ontwikkelingen.

Voordelen van coalitiepolitiek zijn onder meer brede legitimatie van beleid en stabiliteit door consensus. Nadelen omvatten langzame besluitvorming, kans op interne spanningen en beleidsconces; soms leiden compromissen tot een beperkt hervormingsprofiel. Coalitiepolitiek is een kenmerk van veel democratische systemen met meerdere partijen, zoals in Nederland, Duitsland, België en Israël.