Clearingmechanismen

Clearingmechanismen zijn systemen en procedures die zorgen voor de clearing en settlement van financiële transacties. Ze zijn bedoeld om tegenpartijrisico te beperken en de nakoming van verplichtingen te garanderen via een centrale tussenpersoon.

Clearing verwijst naar het proces van het berekenen en bevestigen van betalings- en leveringsverplichtingen tussen partijen, terwijl settlement de feitelijke overdracht van geld en effecten is. In veel markten treedt een clearinghouse of centrale tegenpartij (CCP) op als wederpartij voor alle transacties tussen handelspartners. Door novatie wordt elke transactie door de CCP als tegenpartij voor beide partijen, waardoor het bilaterale kredietrisico afneemt.

Belangrijke kenmerken zijn onder meer multilateral netting (het groeperen en verrekenen van verplichtingen), margin vereisten (onderpand), en mechanismen voor het beheer van defaults, zoals kalamiteitprocedures en verliesverdeling. Risicobeheer, liquiditeitsplanning en settlement finaliteit spelen een cruciale rol bij het beperken van operationele en liquiditeitsrisico’s.

Clearingmechanismen bestaan in verschillende vormen. Centrale clearing (CCP) is gebruikelijk voor standaardiserende transacties in aandelen, rente- en derivatenmarkten. In sommige markten vindt clearing plaats via bilaterale routes met aanvullende intermediairs of clearingafdelingen. Clearing kan plaatsvinden via real-time gross settlement (RTGS) systemen of via netto-settlementpipelines, afhankelijk van de markt en instrument.

Regulering beïnvloedt clearingmechanismen aanzienlijk. In veel rechtsgebieden verplichten regels clearing via CCPs voor standaardiserte OTC-derivaten en moedigen ze interoperabiliteit tussen markten aan. Voordelen zijn onder meer vermindering van systemisch risico, verhoogde marktvloeibaarheid en betere prijsontdekking, terwijl nadelen onder meer operationele complexiteit en afhankelijkheid van de CCP kunnen zijn.