Bloedpigmenten

Bloedpigmenten zijn chemische verbindingen die de kleur van bloed bepalen en vaak een rol spelen bij het transport en de opslag van zuurstof. De bekendste bloedpigmenten zijn hemoglobine en myoglobine. Hemoglobine bevindt zich in de rode bloedcellen en bindt zuurstof in de longen of kieuwen en geeft deze zuurstof af aan de weefsels. Het molecuul bevat heemgroepen met ijzer die zuurstof reversibel kunnen binden. Myoglobine bevindt zich in spierweefsel en fungeert als zuurstofreserve dat snelle arbeid mogelijk maakt.

Naast deze hoofdtypen komen in verschillende organismen ook andere bloedpigmenten voor. Hemocyanine is kopergebonden en functioneert als zuurstofdrager bij veel invertebraten zoals schelpdieren en insecten. Hemerythrine en chlorocruorine zijn andere ijzer- of mangaanhoudende pigmenten die bij diverse mariene dieren voorkomen. Bilirubine en andere afbraakproducten van heem zijn pigmenten die in de bloedbaan circuleren en geel van kleur geven; zij ontstaan bij de afbraak van heem in lever en galwegen.

Kleurveranderingen treden op afhankelijk van de toestand van het zuurstofgebonden pigment: oxyhemoglobine is rood, deoxyhemoglobine donkerrood tot paars, terwijl methemoglobine een afwijkende pigmentkleur oplevert. Verstoringen in de productie of afbraak van bloedpigmenten kunnen leiden tot medische aandoeningen zoals anemie of geelzucht bij verhoogde bilirubine.

Samengevat zijn bloedpigmenten belangrijke moleculen die zowel kleur als cruciale biologische functies in gasuitwisseling en metabolisme mogelijk maken, met variatie tussen verschillende organismen.