Afscheidingen

Afscheidingen, in het Nederlands vaak kortweg afscheidingen genoemd, verwijst naar stoffen die door cellen, klieren of weefsels worden geproduceerd en via kanalen of direct naar een oppervlak worden afgegeven, of via het lichaam worden verwijderd als afval. De term wordt gebruikt in zowel de biologie als de geneeskunde en omvat doorgaans twee hoofdtypen: secreties en excreties.

Secreties zijn afscheidingen die doelbewust worden geproduceerd en getransporteerd naar een doelgebied of oppervlak. Voorbeelden hiervan zijn speeksel en maagsap, die betrokken zijn bij de spijsvertering, alvleeskliersap en gal die bijdragen aan vertering, slijm dat het slijmvlies beschermt en gladmaakt, en zweet en tranen die beschermende of bevochtigende functies hebben. Secreties ontstaan meestal in klieren of secretoire epitheelcellen en worden via kanalen of rechtstreeks aan een lichaamss oppervlak afgegeven.

Excreties zijn afscheidingen die uit het lichaam worden verwijderd en meestal afvalstoffen bevatten. De bekendste voorbeelden zijn urine en feces, die via de urinewegen en het spijsverteringskanaal uit het lichaam verlaten. Zweet is een andere vorm van excretie die onder meer afvalstoffen en overtollige warmte via de huid laat verdwijnen. Sommige afscheidingen kunnen beide functies combineren, afhankelijk van de context.

Regulatie en werking betrokken bij afscheidingen omvatten neuro-endocriene signalering, membranale transportmechanismen zoals exocytose, en gereguleerde secretie door hormonen en zenuwstelsel. Verstoring van afscheidingsprocessen kan leiden tot medische aandoeningen, variërend van droge slijmvliezen en infecties tot overmatige secretie bij ontstekingen en cystische ziekten.