Aerosolen

Een aerosol is een suspensie van fijne vaste deeltjes of vloeibare druppels in een gas, meestal lucht. Deeltjesdiameter variëren van circa 0,001 tot 100 micrometer; in de atmosfeer bevinden de meeste deeltjes zich tussen ongeveer 0,01 en 2,5 micrometer (PM10/PM2,5). Door turbulentie en Brownse beweging blijven ze in de lucht hangen en kunnen ze zich met de wind verplaatsen over korte tot lange afstanden.

Aerosolen ontstaan op twee manieren: primaire aerosolen, direct uitgescheiden als deeltjes (zoals stof, zand, zeezout, pollen en roet); en secundaire aerosolen, gevormd in de atmosfeer uit gasvormige voorlopen via chemische reacties en condensatie (bijv. sulfaten uit SO2, nitraten uit NOx, en secundaire organische aerosol uit vluchtige organische stoffen).

De samenstelling varieert sterk maar bestaat vaak uit aaneenschakelingen van anorganische zouten (sulfaat, nitrate, ammonium), organische verbindingen, mineralen, zeezout en water. Deeltjes kunnen hygroscopisch zijn en vocht opnemen; de eigenschappen hangen af van de samenstelling en de toestand (droog of nat). Een belangrijke component is zwarte koolstof (roet).

In de atmosfeer kunnen aerosolen dagen tot weken blijven, afhankelijk van grootte en omgeving. Verwijdering vindt plaats door droge depositie en natte depositie. Aerosolen beïnvloeden het klimaat direct door licht te verstrooien of te absorberen en indirect door wolken te vormen via condensatiekernen. Ze hebben ook gezondheidseffecten bij inhalatie, vooral bij fijne en ultrafijndeeltjes.

Metingen van aerosolen gebeuren met optische en chemische instrumenten zoals nephelometers, aethalometers en aerosolmassaspectrometers, en vormen een kernonderdeel van luchtkwaliteitsmonitoring. In de toegepaste sfeer komen aerosolen terug in farmaceutische inhalatoren en in industriële processen. Beleid en regelgeving richten zich op het beperken van blootstelling en emissies, met normen voor fijn stof en luchtkwaliteit.