zoekacties

Zoekacties zijn politieoperaties die gericht zijn op het lokaliseren van personen, voorwerpen of informatie door het doorzoeken van gebouwen, terreinen, voertuigen of digitale bronnen. Doelstellingen variëren van het arresteren van verdachten en het redden van vermiste personen tot het in beslag nemen van drugs, wapens of bewijsmateriaal.

In de rechtspraktijk van Nederland vallen zoekacties meestal onder het Wetboek van Strafvordering. In de meeste gevallen vereist een huiszoeking een bevel van de officier van justitie of van een rechter-commissaris; bij spoedeisende situaties kan een zoekactie zonder voorafgaand bevel plaatsvinden en achteraf worden gemotiveerd. Digitale zoekacties (zoals het doorkijken van computers of telefoons) vereisen aanvullende wettelijke grondslagen en waarborgen.

Zoekacties kunnen gericht zijn op gebouwen, percelen, voertuigen of openbare ruimtes. Er bestaan preventieve zoekacties om criminaliteit te voorkomen en misstanden te identificeren, en onderzoekszoekacties in het kader van strafrechtelijk onderzoek. Uitvoerend personeel kan bestaan uit politieagenten, de Koninklijke Marechaussee en forensische specialisten, waaronder digitale rechercheurs. Middelen die kunnen worden ingezet zijn onder meer speurhonden, forensische apparatuur en digitale hulpmiddelen om data te identificeren en te verzamelen.

Rechten en toezicht: burgers kunnen zich tegen een zoekactie verweren als deze onrechtmatig of buiten proporties wordt toegepast. Bewijsmateriaal verkregen tijdens een ongerechtvaardigde zoekactie kan in de rechtszaal worden uitgesloten. Zoekacties staan onder toezicht van het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht; klachten en verantwoording zijn mogelijk via juridische procedures en onafhankelijke inspecties. Privacy en proportionaliteit zijn kernpunten in elke uitvoering van een zoekactie.