zichprojecterende

Zichprojecterende is de aanduiding voor het proces waarbij iemand zijn eigen gevoelens, motieven of kenmerken projecteert op een andere persoon, groep, situatie of object. De term is afgeleid van het werkwoord zich projecteren (zich + projecteren). De tegenwoordige deelwoordsvorm zichprojecterende beschrijft iemand die dit proces actief toepast of een toestand waarin iemand zich zo gedraagt.

In de psychologie wordt projectie gezien als een verdedigingsmechanisme waarbij onaangename verlangens of emoties buiten zichzelf worden geplaatst en toegekend aan anderen. De uitdrukking zichprojecterende kan in dit verband gebruikt worden om een persoon te kenmerken die voortdurend bedoelingen of schuld bij anderen zoekt, terwijl die gevoelens soms bij zichzelf liggen.

Daarnaast wordt de term in literaire en mediawetenschappelijke discussies gebruikt om aan te geven dat lezers, kijkers of publiek hun eigen ervaringen, angsten of waarden projecteren op een verhaal, personages of mediaobject. Zo kan een zichprojecterende lezer bepaalde thema’s uit eigen leven herkennen en daaraan interpreteren.

Voorbeelden variëren van sociale interacties tot culturele beoordeling: iemand bekritiseert anderen voor eigenschappen die diegene zelf bij zichzelf herkent, of interpreteert een personage zo vanuit eigen verlangens. De term wordt vooral in informele of descriptieve contexten gebruikt; in klinische literatuur spreekt men vaker algemene projectie zonder de specifieke bijvoeglijke aanduiding.

Zie ook: projectie (psychoanalyse), verdedigingsmechanismen, zelfperceptie.