zelfgeleide

Zelfgeleide is een term die verwijst naar systemen of apparaten die in staat zijn om zelfstandig hun koers te bepalen en aanpassingen te maken zonder voortdurende externe sturing. In het Nederlands wordt de term vooral gebruikt voor wapensystemen zoals raketten en bommen die tijdens de vlucht hun traject corrigeren op basis van aan boord sensoren en rekenmogelijkheden. De term wordt ook toegepast op autonome voertuigen en op maritieme of onderwaterapparatuur die zonder directe hulp van een operator opereren.

Technologie en werking: Een zelfgeleid systeem combineert sensoren (zoals een gyroscoop, accelerometer, GNSS/GPS, magnetometer en soms visuele of radarinstrumenten) met een verwerkingssysteem en actuatoren die roer of motor aansturen. Sensorfusie levert een betrouwbaar beeld van positie en koers. Het besturingsalgoritme bepaalt welke koerscorrecties nodig zijn om een doel te bereiken of een traject te volgen; dit kan een eenvoudige PID-controller zijn of een geavanceerdere modelgestuurde methode.

Toepassingen: In militair verband zijn zelfgeleide wapens zoals raketten en torpedo's uitgerust met aan boord sensoren die zelfstandig een doel kunnen volgen en het pad bijsturen. In civiele en onderzoekscontext worden zelfgeleide drones en autonome voertuigen veelvuldig gebruikt voor verkenning, transport of inspectie. Autonome maritieme en onderwatervoertuigen passen vergelijkbare principes toe.

Voordelen en uitdagingen: Zelfgeleide systemen vergroten precisie en verlagen de afhankelijkheid van menselijke operators. Nadelen zijn kwetsbaarheid voor storingen of vervorming van sensorgegevens, en blootstelling aan elektronische oorlogsvoering zoals jamming en spoofing. Ook juridische en ethische overwegingen spelen een rol bij de inzet van autonome systemen.

Geschiedenis en ontwikkeling: Het concept heeft in de twintigste eeuw tot uitgebreide ontwikkeling geleid, met de opkomst van geleide wapens en later geavanceerde autonome systemen. Moderne zelfgeleide technologieën integreren meerdere navigatie- en herkenningsmethoden en worden toegepast in defensie, industrie en wetenschappelijk onderzoek.

Zie ook: geleide wapens, autonome systemen, navigatietechnologie, GPS-geleiding.