wijdverspreidheid

Wijdverspreidheid is de mate waarin een verschijnsel wijd aanwezig is in een populatie of geografisch gebied. In sociale wetenschappen en verwante vakgebieden wordt dit begrip gebruikt om te beschrijven hoe ver en hoe snel een idee, gedrag, technologie of ziekte zich verspreidt over mensen en plaatsen. Een hoge wijdverspreidheid duidt op een groot aandeel van de bevolking dat ermee te maken heeft; een lage wijdverspreidheid op een beperkt bereik.

Definities en indicatoren. De exacte interpretatie verschilt per context. Veelgebruikte indicatoren zijn prevalentie (het aandeel van de populatie dat het verschijnsel momenteel vertoont), penetratie of bereik (het aandeel huishoudens of locaties dat het verschijnsel bezit of toepast) en diffusiesnelheid (de snelheid waarmee de verspreiding plaatsvindt over tijd). Data komen uit enquêtes, administratieve bronnen, verkoop- of gebruiksstatistieken en, bij grote datasets, digitale bronnen zoals sociale media.

Metingen. Onderzoekers gebruiken cross-sectionele en longitudinale studies om wijdverspreidheid te schatten en om dynamiek over tijd te analyseren. Datakwaliteit, representativiteit en tijdvertraging spelen daarbij een belangrijke rol.

Modellen. Diffusieprocessen worden vaak beschreven met modellen zoals het Bass-diffusie-model of SIR-achtige modellen uit de epidemiologie, waarin adopters, beïnvloeding door peers en netwerkeffecten worden gemodelleerd. Netwerkstructuur en geografische heterogeniteit beïnvloeden de uitkomst aanzienlijk.

Factoren. Verspreiding hangt af van connectiviteit, toegankelijkheid, kosten, culturele en regionale verschillen, en communicatie- of beleidsmaatregelen. Stappen die barrières verlagen en sociale normering versterken, bevorderen vaak een snellere verspreiding.

Toepassingen. In volksgezondheid, technologie-adoptie, onderwijs en taalplanning is inzicht in wijdverspreidheid nuttig voor beleidsplanning, interventies en evaluatie van impact. Zie ook verspreidingsgraad, penetratie en diffusie.