wereldliteratuur

Wereldliteratuur is een overkoepelend begrip in de literatuurwetenschap voor literatuur die grensoverschrijdend gelezen en bestudeerd wordt. Het concept is sterk verbonden met het idee van vertaalde uitwisseling: teksten verlaten hun oorspronkelijke taal via vertalers en vertaalnetwerken en bereiken lezers in vele landen. Het begrip verwijst zowel naar de praktijk van circulerende boeken als naar de theoretische studie van hoe literatuur wereldwijd wordt geproduceerd, verspreid en ontvangen. De term is geïnspireerd door Goethe’s idee van Weltliteratur als een gedeelde menselijke literatuur die geen nationale grenzen kent.

Vertaling speelt een centrale rol in wereldliteratuur: vertalers bepalen wat er beschikbaar komt in andere talen en welke stemmen gehoord worden. Globalisering, uitgeversnetwerken, literaire prijzen en digitale platforms hebben de circulatie versneld en verrijkt met teksten uit alle hoeken van de wereld. Tegelijkertijd roept het begrip vragen op over representatie en westerse dominantie: sommige debatten benadrukken dat wereldliteratuur soms een westerse canon versterkt, terwijl anderen pleiten voor pluraliteit en dekoloniale perspectieven.

Beschouwingen over wereldliteratuur komen uit disciplines zoals comparatieve literatuur, vertaalstudies en receptieonderzoek. Ze onderzoeken vertaling als schakel tussen culturen, de vorming van literaire canons en hoe lezers wereldwijd teksten interpreteren. Belangrijke onderwerpen zijn de verhouding tussen nationale literaturen en het wereldpubliek, de rol van vertaling, canonvorming en hoe digitale media nieuwe circuits van leeservaring mogelijk maken. Voorbeelden van wereldwijd erkende auteurs omvatten onder anderen Dante, Cervantes, Shakespeare, Gabriel García Márquez, Haruki Murakami en Chimamanda Ngozi Adichie.