Home

voorwerpsrollen

Voorwerpsrollen zijn de semantische rollen die aan de argumenten van predicaten worden toegekend, meestal aan de objectargumenten in een zin. Ze beschrijven wat er met een entiteit gebeurt in de handeling: ondergaat deze entiteit een verandering, wordt deze entiteit naar een doel gebracht, gebruikt als middel, of ontvangt iets, enzovoort. Voorwerpsrollen vormen samen met de onderwerprol (vaak de agent of causer) het argumentenschema van een predicaat en hangen samen met de valentie van het predicaat.

Veelvoorkomende voorwerpsrollen zijn onder andere thema (of patiënt), doel/recipient, instrument, bron en locativiteit. Thema of patiënt

Voorbeelden in het Nederlands: “Ik lees een boek.” Hier is “een boek” het thema/patiënt. “Zij gaf een

Deorlogers contextueel variëren per taal: sommige rollen worden door syntaxis gemarkeerd (door woordvolgorde of verbale uitgangen),

---

is
de
entiteit
die
door
de
handeling
wordt
beïnvloed
of
ondergaat
een
verandering.
Doel
of
recipient
geeft
aan
waarheen
iets
gaat
of
aan
wie
iets
wordt
gegeven
of
toegewezen.
Instrument
verwijst
naar
het
middel
waarmee
de
handeling
wordt
uitgevoerd.
Bron
duidt
op
de
oorsprong
van
een
beweging
of
gebeurtenis,
terwijl
locatieve
rollen
de
aanwezigheid
of
richting
van
de
handeling
aangeven.
Daarnaast
komen
ook
ervaren-
en
begunstigde
rollen
voor:
de
experiencer
ervaart
een
mentale
of
fysieke
toestand,
en
de
begunstigde
is
degene
die
voordeel
heeft
bij
de
handeling.
cadeau
aan
haar
vriend.”
“Een
cadeau”
is
het
thema,
“haar
vriend”
is
de
ontvanger.
“Hij
snijdt
het
brood
met
een
mes.”
“Het
brood”
is
het
thema
en
“met
een
mes”
vertegenwoordigt
het
instrument.
anderen
door
voornaamwoorden
of
preposities.
Voorwerpsrollen
vormen
een
kernconcept
in
de
studie
van
argumentstructuur
en
valentie
in
taal.
Zie
ook:
Thematic
roles,
Valency
theory,
Argument
structure.