vlakheidstoleranties

Vlakheidstoleranties beschrijven de mate waarin een oppervlak afwijkt van een ideale vlakheid. Een oppervlak moet binnen een tolerantiezone blijven die meestal bestaat uit twee parallelle vlakken met een afstand gelijk aan de vlakheidwaarde. De bepaling van vlakheid is dus een vormtolerantie: het heeft betrekking op de vorm van de oppervlakte en niet op de ligging of oriëntatie daarvan.

De vlakheidwaarde wordt in millimeters uitgedrukt en geeft de maximale afwijking aan van elk punt op de oppervlakte ten opzichte van een denkbeeldige perfecte vlakheid. In tekeningen kan de vlakheid ongeacht de positie en uitlijning worden opgelegd, maar bij evaluatie kan een datumreferentie of referentievlak worden aangegeven wanneer die nodig is. De vormtolerantie wordt toegepast op een gehele kant of op een deel van een oppervlakte, afhankelijk van de tekeningsspecificatie.

Verificatie en meting beginnen vaak met een stabiele referentie, zoals een vlakke plaat of een CMM. Veelgebruikte meetmethoden zijn het gebruik van een vlakplaat met een kalibratiecilinder of optische flats, krachtenmuntas en hoogtemeters, en digitale/coordinate measuring machines voor point-to-point evaluatie. De keuze hangt af van de grootte van het oppervlak, de gewenste nauwkeurigheid en de productiefrequentie.

Toepassingen van vlakheidstoleranties komen voor bij machinale onderdelen zoals basisplaten, behuizingen, kasten en machinestructuren waar nauw contact met andere onderdelen vereist is. Vlakheid heeft invloed op aansluiting, afdichting en functionaliteit; onjuiste vlakheid kan leiden tot lekkages, scheefstand of bewegingsweerstand. De relevante normen omvatten ISO 1101 (GD&T) en ASME Y14.5 voor interpretatie, met aandacht voor aanvullende factoren zoals temperatuur, spanning en meetomstandigheden.