Vlakheid

Vlakheid is de eigenschap van een oppervlak om zo vlak mogelijk te zijn en verwijst naar de mate waarin een oppervlak voldoet aan een ideaal vlak. Een perfect vlak heeft nul afwijking; reële oppervlakken vertonen wel degelijk kleine afwijkingen ten opzichte van een referentievlak.

In de meetkunde en in de geometrische toleranties wordt vlakheid doorgaans gedefinieerd als de maximale afstand tussen punten van de oppervlakte en een referentievlak, of als de afstand tot een best passend vlak (least-squares vlak). Volgens normen die in de industrie worden toegepast, zoals ISO 1101, wordt vlakheid vaak beschreven als een vlakheidtolerantie waarbij alle punten van de oppervlakte tussen twee parallelle vlakken met een toegestane afstand moeten liggen.

Metingen van vlakheid gebeuren met verschillende technieken. Een veelgebruikte methode is het controleren tegen een vlakke referentie, bijvoorbeeld een rechte rand, een granieten vlak of een reference plate. Instrumenten die worden ingezet zijn onder meer dial-indicatoren, meetarmen van een coördinatenmeetmachine (CMM), optische projectiesystemen en 3D-scantechnieken. Een andere benadering is de best-fit aanpak, waarbij het vlak wordt berekend dat de minste kwadraatafwijkingen veroorzaakt, en de maximale afwijking wordt bepaald ten opzichte van dit vlak.

Toepassingen van vlakheid komen veel voor in productie en engineering: onderdelen en gereedschappen moeten vaak zo vlak mogelijk zijn om passingen, afdichtingen en werking te garanderen. Vlakheid is een maat voor macro-vlakken en staat los van oppervlakte-ruwheid (ruwheid meet micro-oppervlaktextuur). De meetresultaten van vlakheid zijn afhankelijk van de referentie, ondersteuningsomstandigheden en omgevingstemperatuur.

Zie ook: geometrische toleranties, vlakheidstolerantie, oppervlaktekwaliteit, meetmethoden.