vertaalbaar

Vertaalbaar is een Nederlandse bijvoeglijk naamwoord dat betekent 'in staat om vertaald te worden'. Het beschrijft teksten, uitdrukkingen of ideeën die in een andere taal kunnen worden overgebracht zonder wezenlijk verlies van betekenis, stijl of functie. Het woord wordt veel gebruikt in de taalkunde, vertaalkunde en bij softwarelocalisatie, maar ook in onderwijs en mediaonderzoek.

Het woord is afgeleid van het werkwoord vertalen (naar een andere taal overbrengen) en het achtervoegsel -baar, waarmee mogelijkheid wordt uitgedrukt. Daardoor betekent verta albaar letterlijk 'in staat om vertaald te worden'.

In vertaalkunde verwijst vertaalbaarheid naar de mate waarin de betekenis en functie van een brontekst behouden kunnen blijven in een doeltaal. De vertaalbaarheid kan worden beïnvloed door culturele referenties, idiomatische uitdrukkingen, woordspelingen en context. Sommige elementen worden als onvertaalbaar beschouwd en vragen om creatieve aanpassingen of culturele transformatie. Technologie, zoals automatische vertaling en lokalisatie, heeft dit concept verder beïnvloed en probeert vertaalbare teksten zo goed mogelijk te produceren.

Voorbeelden van toepassingsgebieden zijn onder meer technische documentatie, ondertitelingswerk en internationale marketing, waar veelal expliciet wordt gekeken naar de verta albaarheid van de inhoud. In onderwijs en onderzoek kan het begrip helpen bij het evalueren van teksten en bij het plannen van vertaalprocessen. De term is daarmee een gangbaar concept in disciplines die taaloverdracht en interculturele communicatie bestuderen.