verstandskiezen

Verstandskiezen, ook wel tertiaire kiezen genoemd, zijn de achterste kiezen in zowel de boven- als onderkaak. Ze bevinden zich op de plaats van de derde molaire en komen meestal door tussen de leeftijd van ongeveer 17 en 25 jaar. Bij sommigen groeien ze door zonder problemen, bij anderen blijven ze onder het tandvlees of in het kaakbot steken (impactie).

Ruimtegebrek in de kaak veroorzaakt vaak impaction, waardoor een verstandskies niet volledig doorbreekt. Impacterende tanden kunnen pijn veroorzaken, ontsteking van het tandvlees (pericoronitis) veroorzaken, zwelling geven en soms schade toebrengen aan aangrenzende tanden. Ook caries of beschadiging van omliggende structuren kan optreden. Soms veroorzaken verstandskiezen geen klachten en worden ze per toeval vastgesteld bij röntgenonderzoek.

Diagnose gebeurt via mondonderzoek en beeldvorming, meestal een panoramische röntgenfoto die de positie en de invloed op aangrenzende tanden laat zien. Behandeling hangt af van de aanwezigheid van klachten en de positie van de tanden. Bij vrije eruptie en geen complicaties kan afwachten passend zijn; bij impactie of herhaaldelijke ontstekingen is verwijdering meestal aangewezen. Verstandskiezen worden vaak chirurgisch getrokken door een kaakchirurg of tandarts, soms onder lokale verdoving, bij complexere kaakoperaties ook onder sedatie of algemene anesthesie.

Na de verwijdering volgt meestal een herstelperiode met pijnstillers, koude kompressen en een zacht dieet, met aandacht voor mondhygiëne. Mogelijke complicaties zijn onder meer een droge socket, pijn of zwelling, en zeldzame zenuw- of wondproblemen. De beslissing tot verwijderen is sterk afhankelijk van de individuele situatie en de impact op de gezondheid van de mond.