vasoconstrictorfactoren

Vasoconstrictorfactoren zijn stoffen of omstandigheden die de diameter van bloedvaten verkleinen, waardoor de perifere weerstand toeneemt en de bloeddruk kan stijgen. Ze kunnen direct de gladde spiercellen van de vaatwanden constricteren of de endotheliale productie van vasomotorische mediatoren veranderen. Het netto effect is verzamelbaar als vasoconstrictie in verschillende bedden afhankelijk van de situatie.

Belangrijke systemische vasoconstrictoren zijn norepinephrine (noradrenaline) en adrenaline, die vooral via α1-adrenerge receptoren op arterieel glad spierweefsel werking hebben. Andere krachtige factoren zijn angiotensine II, een sleutelmediator van het renine-angiotensine-systeem, en vasopressine (ADH) die via V1-receptoren constrictt bij hogere concentraties. Endothelin-1, geproduceerd door endotheelcellen, is een van de sterkste en langdurigste vasoconstrictoren.

Lokale en mediatoren dragen ook bij aan plaatselijke constrictie. Thromboxaan A2 en prostaglandine F2α zijn voorbeelden van mediatorische vasoconstrictoren afkomstig uit bloedplaatjes en endothelium. Serotonine (5-HT) kan in bepaalde bedden vasoconstrictie veroorzaken via receptoren zoals 5-HT2. In sommige weefsels spelen ook leukotrienen een rol.

Daarnaast is de endotheliumfunctie van belang: normaal produceert het endothelium vasodilatoren zoals NO en prostacyclin; bij endotheelstoornis kan een tendens tot vasoconstrictie ontstaan. Externe factoren zoals kou, hypoxie, uitdroging of stress kunnen ook vasoconstrictorische activiteit verhogen, waardoor de bloedtoevoer tijdelijk kan afnemen.

Toepassingen: begrip van vasoconstrictorfactoren is belangrijk bij bloeddrukregulatie, shock, hypertensie en aandoeningen zoals het Raynaud-fenomeen.