tokenistische

Tokenistische is een bijvoeglijke vorm die verwijst naar tokenisme, een begrip uit sociologie en organisatiekunde. Het beschrijft praktijken of houdingen waarin leden van minderheidsgroepen wel aanwezig zijn, maar slechts symbolisch en zonder substantiële invloed of besluitvormingsmacht. Dergelijke aanwezigheid dient vaak als uiterlijk vertoon van diversiteit en kan worden ingezet om een inclusiever beeld te suggereren, terwijl structurele veranderingen uitblijven.

Het concept kreeg vooral bekendheid in debat over gender- en rasdiversiteit. In de management- en organisatiekunde is tokenisme uitgebreid besproken, onder meer in werk van Rosabeth Moss Kanter uit de jaren zeventig, waarin wordt beschreven hoe een beperkt aantal zogenoemde tokens in een organisatie vertegenwoordigd kan zijn zonder dat de onderliggende structuren of carrièremogelijkheden substantieel veranderen.

Kenmerken van tokenistische praktijken zijn onder meer numerieke ondervertegenwoordiging, beperkte bevoegdheden en invloed, en de druk die op de zogenoemde tokens rust om stereotypes te bevestigen of om als representatie te fungeren zonder zelfstandig beleid te beïnvloeden. Voorbeelden vinden we in raden, commissies, en benoemingen waar een enkele vertegenwoordiger of een kleine groep minderheden aanwezig is terwijl besluitvorming vrijwel onaangetast blijft.

Kritieken op tokenisme wijzen op de schadelijke effecten voor betrokkenen en organisaties, zoals demotivatie, stereotypering en een gebrek aan vertrouwen in diversiteitsinspanningen. Tegemoetkomingen richten zich op substantiële representatie: gelijke macht en invloed, toegang tot karrierekanalen, en blijvende beleidsveranderingen die diversiteit daadwerkelijk verankeren.