tokenisme

Tokenisme is een fenomeen waarbij een organisatie een minimale of oppervlakkige vertegenwoordiging van leden van een gemarginaliseerde groep gebruikt om de indruk van inclusie te geven, zonder dat er substantiële macht of invloed wordt gedeeld. Het gaat om zichtbare, maar vaak symbolische maatregelen die bedoeld zijn om het beeld van diversiteit op te poetsen zonder dat werkelijk beleid en praktijken veranderen.

Tokenisme manifesteert zich bijvoorbeeld in het plaatsen van één of enkele personen uit een ondervertegenwoordigde groep in opvallende functies, het invullen van diversiteitsquota zonder bijbehorende ontwikkelingskansen, of publieke optredens die vooral als symbolische geste voelen. Dergelijke stappen kunnen de indruk geven van vooruitgang terwijl de bestaande structuren onveranderd blijven.

De effecten kunnen teleurstelling veroorzaken bij degenen die het echte verschil willen zien, het vertrouwen onder medewerkers schaden en het stereotype versterkt houden dat de groep slechts aan bepaalde rollen kan voldoen. Een teken van tokenisme is dat beslissingsmacht en doorstroommogelijkheden niet in gelijke mate worden gedeeld.

Tokenisme verschilt van echte inclusie. Echte inclusie gaat om gelijke kansen, invloed op beslissingen, eerlijke beloning en een cultuur waarin diverse stemmen structureel worden gehoord en meegenomen in beleid en praktijk.

In de praktijk komt tokenisme voor in verschillende domeinen, zoals arbeidsmarkt, politiek en media. Het wordt vaak bekritiseerd om zijn oppervlakkigheid en omdat het geen duurzame vooruitgang oplevert. Een effectievere aanpak richt zich op systemische veranderingen: duidelijke doelen, transparante verantwoording en het vergroten van diversiteit op alle niveaus met machtsverdeling.