toeschrijven

Toeschrijven is een Nederlands werkwoord met de kernbetekenis het toewijzen van een eigenschap, oorzaak of auteurschap aan iemand of iets. Het kan gaan om het verklaren van gebeurtenissen, het expliceren van oorzaken of het aangeven wie verantwoordelijk is voor een werk of idee. In de dagelijkse taal wordt vaak gezegd dat iemand iets “toegeschreven” of “toegeschreven aan iemand” is, bijvoorbeeld: De fout wordt aan onoplettendheid toe geschreven of Het boek wordt aan de auteur toegeschreven.

Grammaticaal gezien is toeschrijven een separabel werkwoord met het voorvoegsel toe-. In de tegenwoordige tijd zie je bijvoorbeeld: hij schrijft de fout toe aan onoplettendheid. In passieve vorm: De fout wordt aan onoplettendheid toegeschreven. Het voltooid deelwoord is toegeschreven.

In de psychologie en samenlevingswetenschappen speelt toeschrijven een centrale rol in attributietheorie: mensen verklaren gebeurtenissen door ze toe te schrijven aan interne factoren (iemands eigenschappen) of externe factoren (situatie). Dit heeft invloed op hoe men verantwoordelijkheid en oorzaken toewijst in bijvoorbeeld gedragsstudies, beleidsbeoordelingen en historische analyses.

Op het gebied van kunst, literatuur en historische reputatie wordt toeschrijven veel gebruikt om vast te stellen wie een werk gemaakt heeft of bij wie een idee vandaan komt, soms met controverse over auteurschap of bijdragen. In zinsverbanden wordt vaak gesproken van attribueren of toeschrijven aan een specifieke persoon of groep.

Synoniemen zijn onder meer attribueren en toewijzen; de keuze hangt af van nuance en context. Toeschrijven benadrukt vooral het verband tussen oorzaak, eigenschap of oorsprong en de betrokkene.