toepasbaarheidscriterium

Toepasbaarheidscriterium is een begrip uit verschillende vakgebieden waarmee wordt bepaald of een methode, regel of model bruikbaar is in een gegeven situatie. Het richt zich op de compatibiliteit tussen de kenmerken en aannames van de methode en de concrete omstandigheden van het probleem, zoals data, context en doelstelling.

In de praktijk wordt het criterium gebruikt in onder meer wet- en regelgeving, statistiek en beleidsanalyse, als onderdeel van een beoordeling of een gekozen aanpak recht doet aan randvoorwaarden en betrouwbare resultaten oplevert.

Een toepasbaarheidscriterium omvat doorgaans: de reikwijdte en doelstelling; de aannames en vereisten; de data- en meetvoorwaarden; de operationele grenzen; en de mogelijkheid tot aanpassingen of transformaties, evenals de risico's van misbruik buiten het toepassingsgebied.

Een gebruikelijke werkwijze is het in kaart brengen van de context, het vergelijken van deze context met de voorwaarden van de methode, het beoordelen van de mate van nauwkeurigheid en robuustheid bij de beoogde toepassing, en het documenteren van beslissingen en eventuele aanpassingen.

In de statistiek bepaalt het toepassen van een model of analyse of de veronderstellingen (lineariteit, onafhankelijkheid, homoscedasticiteit) gelden voor de data. In een juridische context eist een toepasbaarheidscriterium dat jurisdictie, tijd en eventuele uitsluitingsvoorwaarden worden nagegaan voordat een wet of regel wordt toegepast.

Het begrip helpt fouten te voorkomen door ongeschikte methoden niet te misbruiken. Daartoe is de beoordeling vaak afhankelijk van deskundigenoordeel en kan deze variëren met veranderende omstandigheden. Regelmatige herziening is aanbevolen.