tijdssystemen

Tijdssystemen zijn systemen voor het meten, registreren en ordenen van tijd. Ze omvatten klokken, kalenders, tijdzones en tijdstandaarden. Een tijdsysteem bepaalt hoe eenheden zoals seconden, minuten en uren worden gedefinieerd en hoe dagen, maanden en jaren worden gestructureerd, zodat mensen, apparaten en organisaties kunnen afstemmen op een gemeenschappelijke tijd.

De huidige internationale standaard voor tijd is de SI-seconde, gedefinieerd als 9.192.631.770 trillingen van cesium-133 bij een vaste overgang. Uit deze seconde zijn tijden afgeleid die nodig zijn voor civiele date- en tijdfuncties. Om de asrotatie van de aarde bij te houden worden af en toe leapseconden toegevoegd, zodat UTC dicht bij UT1 blijft. Naast de tijdsstandaard bestaan verschillende kalenders en tijdsystemen: de Gregoriaanse kalender is wereldwijd dominant voor civiele aangelegenheden, terwijl andere kalenders (bijvoorbeeld Joods, Islamitisch en Hindu) nog in religieuze en culturele contexten voorkomen. Oude en alternatieve voorstellen zoals decimale tijd zijn historisch geweest of als concepten besproken, maar zijn geen algemene vervanger voor de huidige systemen.

Tijdzones verdelen de aarde in horizontale bandlijnen die standaardtijd toewijzen aan elke regio, meestal in urenverschil ten opzichte van UTC. Veel landen passen ook zomertijd toe, waardoor klokken in een deel van het jaar een uur vooruit worden gezet. ISO 8601 biedt een gestandaardiseerde manier om datum en tijd uit te drukken, bijvoorbeeld 2025-12-13T15:30:00Z. Tijdsystemen spelen een cruciale rol in wetenschap, navigatie, communicatie en dagelijkse activiteiten.