Tijdzones

Tijdzones zijn geografische regio's met uniforme standaardtijd die is gebaseerd op Coordinated Universal Time (UTC). De meeste offsets lopen in hele uren, zoals UTC+01:00 of UTC-05:00, maar sommige gebieden hanteren afwijkingen van een half of kwartier, bijvoorbeeld UTC+05:30 (India) en UTC+05:45 (Nepal).

Tijdzones ontstonden in de 19e eeuw om het reizen en de spoorwegplanning te vergemakkelijken. In 1884 stelde de Internationale Meridianenconferentie Greenwich als referentie meridiaan vast en werd een systeem van wereldwijde tijdzones geformaliseerd. Daarna zijn de regels door overheden en internationale overeenkomsten verder ontwikkeld en aangepast.

Naast standaardtijd bestaat zomertijd (zomertijd), waarbij de klok in een regio tijdelijk een uur vooruit wordt gezet. Dit gebeurt doorgaans in lente en herfst, maar niet overal. Sommige regio's gebruiken afwijkende offsetten, zoals UTC+04:30 en UTC+05:45, en India en Nepal kennen bijzondere offsetten.

De Internationale Datumlijn, grotendeels langs de 180e meridiaan, bepaalt wanneer de datum verandert bij reizen over de linie. De indeling is meestal geografisch, maar politieke redenen leiden tot afwijkingen; zo gebruikt China bijvoorbeeld één nationale tijdzone (UTC+08:00).

Moderne systemen gebruiken de tz-database (IANA) met regels per tijdzone, zoals Europe/Amsterdam of Asia/Kolkata. Deze database houdt rekening met historische wijzigingen en zomertijd. Tijdzones zijn cruciaal voor planning, vervoer, communicatie en informatietechnologie.