tegenstudies

Een tegenstudie is een onderzoek dat is opgezet om de bevindingen van eerder onderzoek te toetsen, te reproduceren of te nuanceren. Het doel is de robuustheid, generaliseerbaarheid en validiteit van resultaten te beoordelen binnen een vakgebied. Tegenstudies maken deel uit van de bredere inspanning naar reproduceerbaarheid van wetenschappelijke kennis en worden vaak gezien als onderdeel van de cumulatieve wetenschap.

Tegenstudies kunnen direct (directe reproductie) proberen dezelfde onderzoeksvraag, steekproef, procedure en statistische analyses te herhalen, of ze kunnen conceptueel repliceren door dezelfde onderliggende hypothese te testen met andere methoden, populaties of omstandigheden. Een zorgvuldig uitgevoerde tegenstudie voorziet doorgaans in voldoende steekproefgrootte, preregistratie van het protocol en openheid over materialen en data om bias te minimaliseren. Soms combineren onderzoekers meerdere datasets of verschillende settings om te toetsen of effecten robuust zijn.

De uitkomsten van tegenstudies kunnen bevestigen, veranderen of weerleggen wat eerder werd gemeld. Wanneer tegenstudies afwijken, kan dit leiden tot herziening van conclusies, aanvullende analyses of, in zeldzame gevallen, corrigeren of intrekken van publicaties. Tegenstudies spelen een belangrijke rol in systematische reviews en meta-analyses, waar ze helpen bij het schatten van betrouwbare effectgroottes en het beoordelen van heterogeniteit tussen studies. Een belangrijk kenmerk is de uitdaging van publicatiebias en de beperkte motieven en middelen voor het publiceren van studies met nul- of negatieve resultaten.