taalgemeenskap

Taalgemeenschap is een sociale groep die een gemeenschappelijke taal of taalvariëteit deelt en deze taal gebruikt als middel voor communicatie, identiteit en sociale verbinding. De grenzen van een taalgemeenschap zijn vaak discursief en pragmatisch: leden herkennen elkaar aan gemeenschappelijke taalpraktijken, normen en waarden, maar deze kunnen per context variëren. Een taalgemeenschap omvat niet alleen een standaardtaal, maar ook dialecten, registers en soms meerdere talen die in wisselende mate worden gebruikt.

Belangrijke kenmerken zijn onder meer een gedeeld taalkundig repertoire (spreektaal, spelling, woordenschat, uitspraak), normen voor taalgebruik (toon, formaliteit, beleefdheidsvormen) en het besef van identiteit die hiermee samenhangt. Taalattitudes en etnische of regionale identiteit spelen vaak een rol bij het in stand houden of veranderen van de taalpositie. In veel samenlevingen treden taalverhoudingen op als gevolg van intergenerationele overdracht, migratie, urbanisering, mediagebruik en onderwijsbeleid. Taalbehoud en taalvernieuwing kunnen samengaan met het verwerven van aanvullende talen, wat leidt tot meertaligheid binnen de gemeenschap.

In de sociolinguistiek wordt taalgemeenschap onderzocht door middel van veldwerk, interviews, observatie en corpusanalyse om patronen van taalgebruik, variatie en verandering in kaart te brengen. Beleidsmakers richten zich op taalrechten, onderwijsinhoud en mediarepresentatie om taallevensvatbaarheid te ondersteunen en de sociale inclusie te bevorderen. Voorbeelden van taalgemeenschappen liggen vaak in regio’s met regionale of minderheidstalen, maar conceptueel geldt hetzelfde voor immigrantengemeenschappen en diasporas die een gemeenschappelijke taal(systeem) behouden.