stralingsbundels

Stralingsbundels zijn groepen stralen die in ongeveer dezelfde richting voortbewegen vanaf een bron. Ze kunnen bestaan uit fotonen, geladen deeltjes of andere vormen van straling en hebben daardoor meestal een gemeenschappelijke oorsprong, richting en vaak een beperkt kruisvlak. Bundels verschillen van tamelijk diffuse stralingsvelden doordat ze een zekere mate van richtinggebondenheid en samenhang vertonen.

De belangrijkste eigenschappen van een stralingsbundel zijn onder meer richting (hoofd-/hoekewijdte), divergerende of convergence, intensiteit over het kruisvlak en het energie- of golflengtespectrum. De mate van collimatie bepaalt de divergente karakteristiek: een sterk gecollimeerde bundel heeft weinig hoekverspreiding, terwijl een ongediffundeerde bundel zich snel spreidt. De kruisdoorsnede en de intensiteitsverdeling over het kruisvlak beschrijven hoe de straling over de bundel is verdeeld.

Generatie van stralingsbundels gebeurt door collimatie of focusing elementen zoals openingen, lenzen of spiegels in optische systemen, of door beam shaping in medische apparatuur (bijvoorbeeld röntgen- of kogelbundels). In de deeltjesfysica spreken men soms over bundels van deeltjes die uit een collider komen, die in detectors als sprays of jets worden onderzocht. Laserstralingsbundels zijn vaak zeer coherente en goed gedefinieerde bundels, terwijl niet-laserbundels doorgaans minder coherentie en grotere divergentie vertonen.

Metingen van stralingsbundels omvatten dosimetrie en spectrometrie voor de intensiteit en het spectrum, evenals beam profiling om de vorm en uniformiteit te bepalen. Belangrijke toepassingen bevinden zich in de medische beeldvorming en therapie, industriële radiografie, optische communicatie en experimentele fysica. Stralingsbundels vormen daarmee een kernconcept bij het plannen, controleren en beveiligen van stralingsgerelateerde technologieën.