stofstormen

Stofstormen zijn meteorologische verschijnselen waarbij sterke winden stof en zand van droge bodems oppakken en over grote afstanden voeren. Ze komen vooral voor in aride en semi-aride regio's met weinig vegetatie, zoals woestijnranden en landbouwgrond die aan droogte lijdt. De omvang en duur variëren van lokale stofwolken tot regionale events die uren tot dagen aanhouden.

Oorzaken en dynamiek: Stofstormen ontstaan door een combinatie van sterke winden, droogte en beperkte bodembescherming. Convectie en frontpassages kunnen stof de atmosfeer in blazen, terwijl afdalingswinden nabij het oppervlak de stof omhoog duwen. Een haboob is een bijzonder dicht, staand stoffront dat soms snel voor een bui opdoemt. Fijne deeltjes kunnen lange afstanden reizen en de luchtkwaliteit beïnvloeden (PM10 en PM2.5).

Geografie en impact: De fenomeen komt wereldwijd voor, met frequentie in de Sahara, Sahel, Midden-Oosten, Centraal- en Zuidwest-Azië, Australië en delen van Noord- en Zuid-Amerika. Verstoringen in zicht, transport en luchtvaart zijn vaak de directe gevolgen. Gezondheidseffecten variëren van oog- en keelirritatie tot verergering van astma en luchtwegaandoeningen, vooral bij kwetsbare bevolkingsgroepen.

Historisch en mitigatie: Bekende episodes zijn de Dust Bowl-periode in de Verenigde Staten en regelmatige Sahara-uitstroom die Caribisch gebied en Europa kan bereiken. Preventie en mitigatie richten zich op bodembescherming (bedekking, windbrekers), landherstel en vroegtijdige waarschuwingssystemen, evenals persoonlijke beschermingsmiddelen en luchtkwaliteitsmaatregelen bij episodes.