steekproefplannen

Steekproefplannen zijn gestructureerde raamwerken die bepalen hoe uit een populatie steekproeven worden getrokken en wat er met de verkregen gegevens wordt gedaan. Ze worden toegepast in kwaliteitscontrole, marktonderzoek en audits om betrouwbare conclusies te trekken op basis van beperkte observaties.

Het doel is om representatieve gegevens te leveren met vooraf gedefinieerde onzekerheidsmarges en risicoprioriteiten. Een goed plan beschrijft wie er wordt onderzocht, welke steekproefmethode wordt gebruikt en welke beslissingsregels gelden. Ook geeft het aan hoe de gegevens verzameld en geanalyseerd worden en welke normen voor rapportage gelden.

Belangrijke componenten zijn onder meer de populatie en het steekproefkader, de gekozen methode (probabilistisch of niet-probabilistisch), de benodigde steekproefomvang, de selectieprocedure, meet- of waarnemingsinstrumenten en de acceptatie- of besluitregels. Het plan behandelt eveneens de verwachte precisie en de wijze van data-analyse, zodat de resultaten valide en reproduceerbaar zijn.

Typen plannen zijn bijvoorbeeld acceptatie- en variabelenplannen in kwaliteitscontrole (zoals lotacceptatieplannen) en sequentiële plannen; in enquêtes bestaan de plannen meestal uit eenvoudige of gestratifieerde steekproeven en vaak multi-stage ontwerpen. De keuze hangt af van de onderzoeksdoelstellingen, beschikbare middelen en de gewenste betrouwbaarheid.

Het opstellen van een plan gebeurt door: het doel en de populatie te definiëren, een steekproefkader te kiezen, de benodigde steekproefgrootte te berekenen op basis van gewenste precisie en betrouwbaarheidsniveau, acceptatiecriteria vast te stellen, de gegevensverzameling en -analyse te beschrijven en een evaluatie- en rapportageprocedure uit te werken. Kennis van statistische eigenschappen zoals bias en representativiteit is essentieel, net als het voldoen aan privacy- en ethische normen bij dataverzameling.