slijtageprocessen

Slijtageprocessen verwijzen naar de geleidelijke afname van materiaal op een oppervlak door contact en beweging met een tegenoppervlak of met de omgeving. Slijtage kan mechanisch zijn, veroorzaakt door wrijving en deeltjes, of tribochemisch/chemisch waarbij chemische reacties het oppervlak verzwakken. In technische toepassingen beïnvloeden slijtage en veroudering de betrouwbaarheid, efficiëntie en onderhoudsbehoefte van machines en onderdelen.

De belangrijkste slijtage-typen zijn adhesieve slijtage (materiaaloverdracht en hechting aan tegenoverliggend oppervlak), abrasieve slijtage (schurende werking van harde deeltjes die materiaal verwijderen), fretting-slijtage (kleine, herhaalde microbewegingen bij contact), erosieve slijtage (impact of stukken in vloeistof of gas die het oppervlak verwijderen), tribochemische slijtage (chemische reacties onder wrijving) en corrosieve slijtage (slijtage die mede wordt beïnvloed door chemische react ies tussen materiaal en omgeving).

Factoren die slijtage beïnvloeden zijn onder meer belasting en schuifsnelheid, contactdruk en schuifafstand, materiaalhardheid en taaiheid, smering en filmvorming, temperatuur en omgeving (bijvoorbeeld aanwezigheid van stoffen of corrosieve media), deeltjes in de omgeving, en ontwerpkeuzes die stapelingen of trillingen beïnvloeden. Een sterk gecementeerd ontwerp en juiste materiaalkoepelering kunnen slijtage aanzienlijk beperken.

Preventie en beheersing van slijtage omvatten passende smering en oliënfilmlengte, selectie van materialen en combinaties met hoge weerstand tegen slijtage, toepassing van harde coatings (zoals keramische of carbide coatings), oppervlaktebehandelingen (harden, nitreren), ontwerpoptimalisatie om contaminanten en contactpunten te minimaliseren, en regelmatige inspectie en onderhoud.

Metingen en evaluatie van slijtage worden vaak uitgedrukt in verlies aan volume of massa, of via een slijtagecoëfficiënt. Archard’s vergelijking beschrijft de relatie tussen belasting, schuifafstand en hardheid in termen van verbruik. Laboratoriumtests zoals pin-on-disk of ball-on-flat, evenals servicebewaking van olieverbruik, temperatuur en ruis, worden gebruikt om slijtage te beoordelen.