semantiekwetenschap

Semantiekwetenschap, meestal semantiek genoemd, onderzoekt hoe taal en tekens betekenis dragen. Het bestudeert hoe woorden en zinnen naar de werkelijkheid verwijzen, hoe concepten in de geest worden gerepresenteerd en hoe context de betekenis kan beïnvloeden. Semantiek onderscheidt zich van pragmatiek, dat zich meer bezighoudt met taalhandeling en gebruik in concrete situaties.

Belangrijke vragen betreffen de opbouw van betekenis (hoe woordbetekenissen composeren tot zinsbetekenis), de verwijzing van uitingen naar objecten of toestanden in de werkelijkheid, en de rol van context zoals tijd, plaats en gedeelde kennis. Ook wordt bestudeerd hoe betekenissen verschillen tussen talen en hoe talen semantische relaties vertegenwoordigen, zoals synoniemen, antoniemen en hiërarchieën.

Subvelden omvatten lexicale semantiek (betekenissen van woorden en relaties tussen woorden), formele semantiek of logische semantiek (betekenis van zinnen via logische systemen), en compositionele semantiek (opbouw van zinsbetekenissen uit woordbetekenissen). Daarnaast is computationele semantics een belangrijke tak die semantiek toepast op informatica en kunstmatige intelligentie, bijvoorbeeld in natural language processing (NLP).

Methoden omvatten formele logica en modeltheorie (bijvoorbeeld possible worlds), formele interpretaties van uitingen, en zowel handmatige als statistische benaderingen voor semantische analyse en NLP.

Historisch gezien vindt semantiek zijn wortels in de filosofie van taal, met werk van Frege en Russell; later werd Montague grammar ontwikkeld die logische formaliteit en taalsystemen combineert. In de twintigste eeuw werden formele talen en logische benaderingen geïntegreerd in taalwetenschap en informatica, met grote invloed op AI en kennisrepresentatie.

Toepassingen van semantiek liggen onder meer in linguïstiek, kunstmatige intelligentie, semantisch web, kennisrepresentatie, zoektechnologie en vertaaltechnologie. Het vak blijft interdisciplinair, met continue evolutie door ontwikkelingen in NLP, machine learning en mens-machine communicatie.