schildklierhormoon

Schildklierhormoon verwijst naar hormonen geproduceerd door de schildklier: thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3). De schildklier geeft vooral T4 af; in perifere weefsels wordt T4 omgezet in T3, de meer actieve vorm. Een groot deel van deze hormonen circuleert gebonden aan transporteiwitten, met name thyroxine-bindend globuline (TBG) en albumine; een kleiner deel is vrij en biologisch actief.

De productie en afgifte worden geregeld via de hypothalamus-hypofyse-as: TRH stimuleert de hypofyse tot afgifte van TSH, wat de schildklier prikkelt tot afgifte van T4 en T3. Een negatieve terugkoppeling van T4/T3 naar de hypothalamus en hypofyse regelt dit systeem.

Belangrijke functies zijn onder meer het beheer van de basale stofwisseling, thermogenese, groei en ontwikkeling van weefsels, en de hartfunctie. Een adequate T3-stap is cruciaal voor hersenontwikkeling bij foetussen en jonge kinderen; een voldoende jodiuminname is daarvoor essentieel.

Tekorten (hypothyreoïdie) leiden tot vermoeidheid, gewichtstoename, koude-intolerantie en vertraagde stofwisseling; oorzaken zijn onder andere auto-immuun Hashimoto-thyreoïditis en jodiumdeficiëntie. Overtollige schildklierhormonen (hyperthyreoïdie) veroorzaken gewichtsverlies, nervositeit, warmtegevoel en snelle hartslag; veelvoorkomende oorzaken zijn de ziekte van Graves en toxische nodusstruma.

Diagnostiek omvat metingen van TSH en vrije T4 (en soms vrije T3) en antistoffen zoals anti-TPO. Behandeling bij hypothyreoïdie is meestal vervangende therapie met levothyroxine. Hyperthyreoïdie kan worden behandeld met antithyroidemedicijnen, radioactief jodium of chirurgie, afhankelijk van de oorzaak en de patiënt.