predatorprooisystemen

Predatorprooisystemen beschrijven interacties tussen een prooi en een predator waarbij predatie en voortplanting de populatieniveaus van beide groepen beïnvloeden. Ze verlopen vaak in cyclische patronen: wanneer de prooi-populatie toeneemt, stijgt de predatorpopulatie door meer voedsel; later nemen de prooidelen af door predatie, waarna de predator-populatie kan krimpen en de prooi zich kan herstellen. De dynamiek wordt beïnvloed door draagkracht, ruimte, seizoenen en externe factoren.

Het klassieke wiskundige kader is het Lotka‑Volterra-model. Voor prooi N en predator P gelden dN/dt = rN - aNP en dP/dt = b a N P - mP, met r de prooi-groei, a het aanvalssnelheid, b de omzetting van prooi naar nakomelingen en m de predatorsterfte. In de basisvariant ontstaan neutrale cycli. Realistischere modellen voegen prooidragerkracht toe met dN/dt = rN(1 - N/K) - aNP en introduceren verschillende functionele responsen (Holling type I, II en III) die predatie verzadigen bij hoge prooi-niveaus.

Praktische voorbeelden zijn vos en konijn, of lynx en haas. In echte ecosystemen maakt ruimtelijke structuur, samengestelde voedselwebben en menselijke invloeden de dynamiek complexer, waardoor populaties stabiel kunnen blijven, oscilleren of zelfs chaotisch gedrag kunnen vertonen onder bepaalde voorwaarden.

Predatorprooisystemen dragen bij aan begrip van populatiedynamiek, pestbesturing en natuurbescherming, en illustreren hoe interventies en habitatkwaliteit uitkomsten kunnen veranderen.