potentiëleuitkomstenbenadering

Potentiële uitkomsten, ook wel het potential outcomes-framework genoemd, is een raamwerk voor causaliteitsanalyse in statistiek en econometrie. Het veronderstelt dat voor elke eenheid twee mogelijke uitkomsten bestaan: Y_i(1) als de eenheid wordt blootgesteld aan de behandeling en Y_i(0) als deze niet wordt behandeld. De waargenomen uitkomst is Y_i = T_i Y_i(1) + (1 - T_i) Y_i(0), waarbij T_i aangeeft of de eenheid behandeld is.

Het fundamentele probleem van causaliteit is dat voor elke eenheid slechts één van deze potentiële uitkomsten wordt waargenomen, waardoor het echte behandel effect voor die eenheid onzichtbaar blijft. Om causale effecten op populatieniveau te schatten worden verschillende maatstaven gebruikt. Het gemiddelde behandeldeffect (ATE) is E[Y_i(1) - Y_i(0)]. Het gemiddelde behandeldeffect voor wie werkelijk behandeld is (ATT) en het conditionele gemiddelde behandel effect (CATE) voor subgroepen op basis van covariaten zijn belangrijke varianten die verschillen in interpretatie en toepasbaarheid kennen.

Identificatie van causaliteit vereist aannames. De Stable Unit Treatment Value Assumption (SUTVA) veronderstelt geen interferentie tussen eenheden en een duidelijke, consistente definitie van de behandeling. Ook is ignorability (of unconfoundedness) noodzakelijk: de potentiële uitkomsten moeten onafhankelijk zijn van de behandeling gegeven covariaten, en er moet genoeg overlap (positiviteit) bestaan tussen behandelde en niet-behandelde eenheden.

Verreweg het meest gangbare toepassingskader combineert dit met methoden zoals gerandomiseerde experiments, regressie-aanpassingen, matching op propensity scores, stratificatie en instrumentele variabelen. In observational studies worden deze technieken gebruikt om confounding te controleren, hoewel de conclusies altijd afhankelijk blijven van de aannames.

Kritisch gezien zijn de aannames vaak ontestbaar en gevoelig voor modelkeuzes, wat interpretatie en externe validiteit beïnvloedt. Zie ook Rubin Causal Model en verwante literatuur over causale inferentie.