overheersend

Overheersend is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat wordt gebruikt om een dominantie of overheersing aan te duiden. Iets dat overheersend is, heeft een overheersende invloed, aanwezigheid of kracht die andere elementen of personen beperkt of stuurt.

Etymologisch komt overheersend van het werkwoord overheersen, met het achtervoegsel -end dat een toestand of eigenschap beschrijft. De woordopbouw geeft aan dat het gaat om wat overheersend is in aard of houding.

Gebruiksomschrijvingen en contexten variëren. Het kan slaan op mensen, zoals een overheersende figuur in een groep, op situaties of omgevingen, bijvoorbeeld een overheersende sfeer of een overheersende mening. Ook in objectieve contexten kan sprake zijn van overheersende kenmerken, zoals een overheersende kleur of klank in een artistieke compositie. In sociale interacties heeft overheersend vaak een negatieve bijklank, doordat het impliciet of expliciet druk zet en ruimte voor anderen beperkt. Desalniettemel kan de term ook neutraal of descriptief worden gebruikt wanneer de dominantie duidelijk waarneembaar is zonder morele evaluatie.

Vergeleken met synoniemen zoals dominant, autoritatief of machtig, legt overheersend nadruk op het feit dat iets of iemand de overhand heeft en mogelijk anderen onderdrukt. Het woord suggereert meestal een zekere aanwezigheid die buiten proportie of onbewezen invloed uitoefent in de gegeven context.

Zie ook: overheersen; dominante; macht; autoritair.