organischeaccumulatie

Organische accumulatie is het proces waarbij organische chemische stoffen zich ophopen in levende organismen. Het betreft vaak persistente, lipofiele verbindingen zoals pesticiden (bijv. DDT), polychloorbifenylen (PCBs) en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Door hun oplosbaarheid in vetten blijven ze in weefsels achter en worden ze in het milieu langzaam afgebroken, waardoor concentraties in organismen hoger kunnen uitvallen dan in het omringende water of sediment. Via de voedselketen kunnen ze ook biomagnificeren.

Opname vindt via meerdere routes plaats, zoals water via kieuwen of huid, voedsel en ademhaling. Eenmaal in het lichaam worden deze stoffen vooral opgeslagen in vetweefsel en kennen ze vaak beperkte uitscheiding; metabolische afbraak kan traag verlopen. Persistente organische polluenten (POP’s) kenmerken zich door lange levensduur en lage degradatie, wat accumulatie op lange termijn bevordert. Niet alle organische stoffen accumuleren even sterk; sommige worden sneller uitgescheiden of gemetaboliseerd.

Analytisch worden de mate van accumulatie uitgedrukt met factoren als bioconcentratiefactor (BCF) en bioaccumulatiefactor (BAF); een stof met hoge lipofiliciteit (meestal uitgedrukt via log Kow) heeft meer kans op opslag in vetweefsel. Biomagnificatie kan optreden wanneer organismen hogere concentraties verkrijgen door voedselconsumptie, waardoor toppredatoren en mensen mogelijk worden blootgesteld.

Organische accumulatie is van belang voor milieuriskbeheer en volksgezondheid. Monitoring, risicobeoordelingen en regelgeving richten zich op het beperken van blootstelling aan persistente organische polluenten en op het instellen van normen voor voedselveiligheid.