polycyclische

Polycyclische is een term uit de chemie die verwijst naar verbindingen die bestaan uit meerdere ringen die gefuseerd zijn tot een uitgebreid ringstelsel. De term is afgeleid van poly- “veel” en cyclisch “ringvormig”. In de praktijk wordt vaak gesproken van polycyclische verbindingen; veelal gaat het om polycyclische koolwaterstoffen waarvan de ringen bestaan uit koolstof en waterstof, maar ook heterocyclische varianten komen voor waarin atomen zoals stikstof, zuurstof of zwavel in de ring voorkomen.

Een belangrijke subklasse zijn polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK). Deze bestaan uit meerdere gefuseerde aromatische ringen en zijn meestal planair, stabiel en lipofiel. Een bekend voorbeeld uit deze groep is benzo[a]pyreen, een stof met carcinogene eigenschappen. PAK komen van nature voor in teer en roet, maar ze komen ook voor in aardolieproducten en ontstaan bij onvolledige verbranding van organische materialen, zoals in verbrandingsmotoren en industriële processen.

Toepassingen en aandachtpunten: polycyclische verbindingen worden gebruikt in de chemische industrie als bouwstenen of pigmenten en komen voor in onderzoek naar organische elektronica. Vanwege hun persistente aard en potentieel schadelijke effecten is milieuregulering en toxicologisch onderzoek relevant bij blootstelling aan PAH.

Samenvatting: polycyclische verbindingen vormen een brede klasse met meerdere gefuseerde ringen. De structuur bepaalt hun chemische eigenschappen en hun rol in zowel industrie als milieu is significant, vooral bij PAH.