opstijven

Opstijven is een Nederlands werkwoord dat wordt gebruikt voor het proces waarbij iets stijf of rigide wordt, of waarbij iemand een houding of positie inneemt waardoor het lichaam of een voorwerp steviger wordt. Het kan ook betekenen dat iemand zich letterlijk ‘stijf’ maakt of aanzet tot een vaste, rechte houding. Het woord heeft zowel een letterlijke als een figuurlijke inzet: van het versterken van structuur of houding tot het besluit met vastberadenheid stand te houden.

Etymologisch is opstijven opgebouwd uit het voorvoegsel op- en het werkwoord stijven, dat “stijf maken” of “stijf worden” betekent. Het gebruik verwijst daardoor vaak naar een stijve of beweeglijke toestand die door een handeling of situatie wordt gecreëerd of verhoopt.

Contexten en betekenissen

- Lichamelijk: bij kou, immobiliteit of vermoeidheid kan het lichaam of ledematen opstijven, bijvoorbeeld “door de kou stijfden zijn vingers op.” Het kan ook betekenen dat iemand zich bewust in een vaste houding zet, zoals “hij stijfde zich rechtop.”

- Materieel/technisch: bij constructies of materialen kan men spreken van opstijven als men iets verstevigt of rigider maakt, bijvoorbeeld door extra versteviging of verstevin­gen van een onderdeel.

- figuurlijk: iemand kan zich figuurlijk op stijf zetten door vastberaden posture of besluit, bijvoorbeeld bij een moeilijke taak.

Verwant: stijf worden, verstijven, verstevigen. Opstijven ligt qua betekenis tussen het fysiek stijf worden en het verzwaren of verstevigen van een houding of constructie.

Zie ook: stijfheid, verstijven, verstevigen, houding.