ongerijpte

Ongerijpte is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat wordt gebruikt om aan te geven dat iets nog niet rijp is. Het wordt doorgaans toegepast op fruit, groente en andere producten die nog niet volledig volwassen of eetrijp zijn. In moderne standaardtaal komt de vorm onrijp of onrijpe vaker voor; ongerijpte is minder gebruikelijk en wordt vooral in oudere teksten of in regionale varianten aangetroffen.

Etymologie en uitgangspunten

Ongerijpte is samengesteld uit het ontkennende voorvoegsel on- en een afleiding die verwant is aan rijp/rijpen. Het concept duidt op een stadium vóór rijping, wanneer smaak, textuur en suikergehalte nog niet volledig ontwikkeld zijn. De meer gangbare moderne tegenhanger is onrijp (mannelijk-onzijdig) of onrijpe (vrouwelijk enkelvoud), met pluralis en andere morfologische vormen volgens de grammaticale context.

Gebruik en context

Het begrip komt vooral voor in horticulturele, agrarische en voedingscontexten. Voorbeelden zijn beschrijvingen van rijpingsstadia van fruit (bijv. “onrijpe appels”) of in discussies over verwerking en consumenteninformatie (bijv. “onrijpe bananen worden vaak tegen lagere prijs verkocht”). In de praktijk wordt vaker gekozen voor onrijp/onrijpe, terwijl ongerijpte meestal als zeldzamer of verouderd wordt gezien.

Zie ook

Rijpheid, onrijp, rijpingsfase, fruitoogst, gewasontwikkeling.

Samenvatting

Ongerijpte verwijst naar een niet-gerijpt stadium en is in hedendaags Nederlands minder gebruikelijk dan onrijp/onrijpe. Het begrip blijft in landbouw- en voedselcontexten relevant voor het aanduiden van rijpingsstadia.