onderzoeksomgeving

Een onderzoeksomgeving is de verzameling faciliteiten, middelen en procedures die onderzoekers nodig hebben om wetenschappelijk werk te ontwerpen, uit te voeren en te evalueren. Deze omgeving kan zowel fysiek als digitaal zijn en is gericht op betrouwbaarheid, veiligheid en naleving van regelgeving.

Fysieke infrastructuur omvat laboratoria en onderzoeksruimten, instrumenten, meetopstellingen en veiligheidssystemen. Digitale en computationele infrastructuur omvat dataopslag, databases, netwerken, cloud- en high-performance computing, software, workflows en elektronische labboeken. Daarnaast spelen governance, beleid en cultuur een cruciale rol bij toestemming, samenwerking, kwaliteitsborging en ethische afstemming.

Belangrijke aspecten zijn data-infrastructuur en beheer, waaronder metadata, databronnen, versiebeheer, reproducibiliteit en archivering. Ook privacy, beveiliging en juridische naleving (bijvoorbeeld rond auteursrecht en databescherming) vallen hieronder. Open science en FAIR-principes stimuleren toegankelijkheid, herbruikbaarheid en interoperabiliteit van onderzoeksresultaten en data.

Procesmatig beschrijft de onderzoeksomgeving de hele cyclus van onderzoek: planning en ontwerp, gegevensverzameling, analyse en interpretatie, rapportage en publicatie, gevolgd door evaluatie en revisie. Reproductie en kwaliteitscontrole zijn kernpunten, net als samenwerking over disciplines en instellingen.

Toepassingsgebieden variëren van universiteiten en onderzoeksinstituten tot publieke organisaties en industrieel R&D-labs. Voorbeelden zijn bioscience, materiaalkunde, klimaatmodellering en datawetenschap. Uitdagingen zijn onder meer kostenbeheersing, beveiliging, interoperabiliteit tussen systemen en naleving van regelgeving; passende governance en investeringen in infrastructuur blijven essentieel voor een effectieve onderzoeksomgeving.