onderzoekende

Onderzoekende is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord en, minder vaak, een nominale aanduiding afgeleid van het werkwoord onderzoeken. Het betekent letterlijk “die onderzoekt” of “gericht op onderzoek” en wordt gebruikt om personen, houdingen, werkwijzen of benaderingen te karakteriseren die kenmerkend zijn voor onderzoek, analyse en kritische verificatie. In het dagelijks taalgebruik verschijnt het vooral vóór een zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld een onderzoekende journalist, een onderzoekende houding of een onderzoekende werkwijze.

Toepassingsgebieden en voorbeelden. In journalistiek, wetenschap en onderwijs duidt onderzoekende op een kritische, feitelijke aanpak waarbij bronnen worden geverifieerd en conclusies pas worden getrokken na zorgvuldige analyse. Een onderzoekende journalist zoekt naar verifieerbare feiten en legt verbanden die niet direct in officiële verklaringen terug te vinden zijn. Een onderzoekende houding in een onderwijscontext stimuleert leerlingen om zelf vragen te stellen, bruggen te slaan tussen theorie en praktijk en gegevens kritisch te interpreteren. Ook in bedrijfs- of beleidscontexten kan men spreken van een onderzoekende benadering, die besluitvorming baseert op data en bewijs.

Etymologie en verwante termen. Het woord is afgeleid van het werkwoord onderzoeken en het achtervoegsel -ende, waarmee het een participiale bijwoordelijke of bijvoeglijke functie krijgt. Verwante vormen zijn onder andere onderzoekend en samengestelde termen zoals onderzoeksjournalistiek, onderzoeksresultaten en onderzoeksopdracht. Hoewel de term in sommige registers wijd wordt gebruikt, blijft “onderzoeker” of “wetenschapper” vaker voorkomend als zelfstandig naamwoord.