ondermijnend

Ondermijnend is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat wordt gebruikt om zaken te beschrijven die de basis van een organisatie, instelling of samenleving ondermijnen. Het verwijst naar acties, invloeden of patronen die op de lange termijn het vertrouwen in instituties, de legitimiteit van besluiten of de werking van systemen verzwakken. Ondermijnende processen kunnen zowel bewust als onbewust plaatsvinden en komen voor in politieke, economische en sociale contexten.

De term is afgeleid van het werkwoord ondermijnen, letterlijk “undermijnen” door ondergrondse druk op fundamenten uit te oefenen. Het achtervoegsel -end vormt hier een participium en geeft aan wat voor soort handeling of invloed het betreft.

In het publieke en maatschappelijke debat wordt vaak gesproken van ondermijnende activiteiten of gedrag. Voorbeelden zijn verspreiding van desinformatie, corruptie of netwerken die besluitvorming beïnvloeden, intimidatie of reputatieschade die samenwerking ondermijnen, of economische praktijken die de stabiliteit van markten of openbare financiën ondermijnen. Daarnaast wordt gesproken van ondermijnende criminaliteit wanneer criminele netwerken op systematische wijze maatschappelijke instituties ondermijnen. In organisaties kan ondermijnend gedrag leiden tot verlies van vertrouwen, lagere productiviteit en interne verdeeldheid.

Gerelateerde termen zijn ondermijnende, subversieve en disfunctionele invloeden. Het begrip wordt vaak naast andere vormen van verzwakking geplaatst en vereist een onderscheid tussen legitieme kritiek en daadwerkelijke ondermijning, aangezien niet alle kritiek of beleidsreacties per definitie ondermijnend zijn.