onbaatzuchtige

Onbaatzuchtige is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat wordt gebruikt om motieven, handelingen of personen te beschrijven die geen eigenbelang hebben en die handelen uit zorg voor anderen. Het woord wordt vaak aangewend in ethische, religieuze of filosofische context, maar ook in alledaagse taal wanneer men altruïstische daden of vrijwillige hulp prijst. Voorbeelden zijn zinnen als “zij verleende op onbaatzuchtige wijze hulp” of “een onbaatzuchtige daad”.

Etymologie en morfologie: onbaatzuchtige is samengesteld uit het voorvoegsel on- (niet) en baatzuchtig, waarin baat/baatzucht verwijst naar winst of eigen voordeel. Letterlijk betekent het dus “niet gericht op eigen voordeel.” De vorm varieert afhankelijk van geslacht en getal: een onbaatzuchtige daad (vrouwelijk enkelvoud), onbaatzuchtige daden (meervoud).

Gebruik en nuance: de term legt de nadruk op motief dan op resultaat en geeft meestal een positieve beoordeling weer. In sommige gevallen kan de uitdrukking ook kritisch worden gebruikt, afhankelijk van de context en toon, maar doorgaans heeft onbaatzuchtig handelen een laudatief karakter.

Synoniemen en verwante termen: altruïstisch, onzelfzuchtig (ziekte van verouderd taalgebruik), opofferend. Tegenovergestelde termen zijn egoïstisch, zelfzuchtig of handelen uit eigen belang.

Zie ook: altruïsme, filantropie, moraalfilosofie.